Παλαιός Παντελεήμονας
Ο Παλαιός Παντελεήμονας το παραμυθένιο και μοναδικό χωριό της περιοχής, που κάθεται στης πλαγιές του Κάτω Ολύμπου, μοιάζει σαν να σταμάτησε ο χρόνος με την εικόνα του αναλλοίωτη από το παρελθόν. Πέτρινα σπίτια, λιθόκτιστα καλντερίμια και σοκάκια, ή πλατεία με τα αιωνόβια πλατάνια και την εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονα απλά σε μαγεύουν. Αποτελεί ένα από τα καλύτερα δείγματα παραδοσιακής Μακεδονίτικης αρχιτεκτονικής στην Βόρεια Ελλάδα. Το χωριό κατάφερε να διατηρήσει το τοπικό του χρώμα και το 1978 χαρακτηρίστικε ως παραδοσιακός οικισμός με τα χαρακτηριστικά της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το 1950 είχε σχεδόν ερημώσει, όταν οι κάτοικοι του μετακόμισαν μαζικά στον μεγαλύτερο οικισμό του Νέου Παντελεήμονα. Όταν όμως άρχισε ή αναπαλαίωση του το 1980 η κατάσταση γρήγορα μεταστράφηκε και άρχισε η ταχεία τουριστική ανάπτυξή του και κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί την σημερινή εξέλιξή του. Ο παραδοσιακός τοπικός χαρακτήρας του οικισμού καθώς και μικρή απόσταση που τον χωρίζει από τα τουριστικά θέρετρα της Πιερίας και από την εθνική οδό Αθήνας – Θεσσαλονίκης εκτίναξαν τουριστικά την περιοχή. Σήμερα αποτελεί πόλο έλξης για όλους τους περαστικούς. Ακριβός εδώ γυρίστηκαν σκηνές της ταινίας ¨Μεγαλέξανδρο¨ του Θεοδώρου Αγγελόπουλου η οποία, μεταξύ άλλων διακρίσεων, απέσπασε το 1980 το «Χρυσό Λιοντάρι» στο Φεστιβάλ Βενετίας , ή η τηλεοπτική μεταφορά του μυθιστορήματος ¨Ματωμένα Χώματα¨ της Διδούς Σωτηρίου από τον σκηνοθέτη Κώστα Κουτσούμπη, όπως επίσης και «Το Κόκκινο Ποτάμι» του Μανούσου Μανουσάκη.
Ο Παλαιός Παντελεήμονας χτίστηκε σε υψόμετρο 450 μέτρων, πιθανότατα στα τέλη του 14ου αιώνα. Η οικοδόμηση έγινε από Ηπειρώτες τεχνίτες, οι οποίοι – σύμφωνα με την παράδοση – εργάστηκαν και σε διάφορα χωριά του Πηλίου.
Περπατώντας στα πλακόστρωτα στενά θα συναντήσετε διάφορα καταστήματα που πουλάνε το παραδοσιακό τσάι του βουνού καθώς και άλλα βότανα που έχουν ευεργετικές ιδιότητες. Εδώ ευδοκιμεί και το άγριο φρούτο που αφθονεί στον Όλυμπο και ονομάζεται Κούμαρο. Πρόκειται για έναν καρπό τον οποίο χρησιμοποιούν στον Άγιο Παντελεήμονα αντί του σταφυλιού για να κάνουν απόσταξη τσίπουρου με γλυκάνισο ή χωρίς. Μάλιστα με αυτόν τον καρπό παράγουν και παλαιωμένο τσίπουρο το οποίο αφήνουν 6 χρόνια μέσα σε δρύινο βαρέλι, όπως και το ουίσκι. Μην ξεχάσετε να δοκιμάσετε και το ντόπιο μέλι από Κούμαρο.
Ο Παλιός Παντελεήμονας φημίζεται και για τα γευστικότατα κάστανα, τα οποία σε συνδυασμό με το «Κουμαρίσιο» τσίπουρο , μοναδικό της περιοχής , και τα τοπικά κρασιά και εδέσματα απογειώνουν τις γεύσεις και αποζημιώνουν τους επισκέπτες. Κάθε φθινόπωρο πραγματοποιείται εκδήλωση στην κεντρική πλατεία του χωριού που είναι γνωστή ως η «Καστανογιορτή» ή γιορτή του Κάστανου με ψήσιμο και προσφορά κάστανων, προσφορά τσίπουρου & κρασιού και γλυκών από κάστανα .
Εδώ θα συναντήσετε παραδοσιακές ταβέρνες, με τοπικά φαγητά και χαρακτηριστικές γεύσεις της ευρύτερης περιοχής, πικάντικους μεζέδες, ντόπιο κρασί και το παραδοσιακό τσίπουρο από κούμαρα του Ολύμπου. Μπορείτε να πιείτε ελληνικό στη χόβολη και να γευτείτε παραδοσιακά χειροποίητα γλυκά του κουταλιού στα γραφικά καφέ του. Στο χωριό θα βρείτε πολλές παραδοσιακές ταβέρνες με πεντανόστιμα πιάτα από παραδοσιακό κοκκινιστό, εξαιρετικό ζυγούρι, κοντοσούβλι και άλλα, αφού το κρέας έχει την τιμητική του σε όλη την περιοχή.
Στο χωριό θα βρείτε δωμάτια, καθώς πολλά πέτρινα σπίτια έχουν αναστηλωθεί και μετατραπεί σε υπέροχους παραδοσιακούς ξενώνες για όλα τα γούστα και με όλες της απαραίτητες ανέσεις με υπέροχη θέα στο Θερμαϊκό κόλπο, το κάστρο του Πλαταμώνα και της ακτές της Πιερίας. Και όταν έχει καλή ορατότητα, μπορείς να δεις μέχρι και την Χαλκιδική. Βέβαια, την εποχή των γιορτών φροντίστε να κλείσετε από νωρίς δωμάτιο, γιατί γίνονται ανάρπαστα.
Αυτό το υπέροχο κόσμημα το αγκαλιάζει το απέραντο πράσινο δάσος που έχει κυρίως οξιές, καστανιές, κουμαριές και έλατα.
Σηματοδοτημένα μονοπάτια από τον Παλαιό Παντελεήμονα οδηγούν στους Παλιούς Πόρους και στην Παλιά Σκοτίνα με την εκπληκτική εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου και τον τεράστιο αιωνόβιο πλάτανο με την μεγαλύτερη “κουφάλα” , που είναι επίσης χαρακτηρισμένοι ως παραδοσιακοί οικισμοί, ενώ μία εκπληκτική διαδρομή σε μονοπάτι απείρου κάλους μέσα από το δάσος οδηγεί στην τεχνητή λίμνη Κατή σε υψόμετρο 1340 μέτρων. Το δάσος είναι επίσης ιδανικό για πεζοπορίες, διαδρομές με ποδήλατα βουνού και 4×4, αλλά και αλεξίπτωτο πλαγιάς. Τα περιπατητικά μονοπάτια στην περιοχή μπορεί κάποιος να περπατήσει μόνος του αλλά και με συνοδεία έμπειρων Συνοδών και οδηγών Βουνού. Ο Όλυμπος έχει πλέον θαυμάσια πιστοποιημένα περιπατητικά μονοπάτια για όλες τις εποχές του χρόνου . Αξίζει κανείς να τα γνωρίσει.
Το χωριό φιλοξενεί τις εγκαταστάσεις του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης του Ανατολικού Ολύμπου όπου οργανώνονται εκπαιδευτικά προγράμματα περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος με αναφορές στην πανίδα και χλωρίδα της περιοχής και του Ολύμπου . Στο χώρο του Κέντρου τους θερινούς μήνες λειτουργεί ένας μικρός θεατρικός χώρος στον οποίο οι κάτοικοι του χωριού και οι πολιτιστικές ομάδες της περιοχής οργανώνουν θεατρικές και μουσικές παραστάσεις .
Πολύ όμορφες ευκαιρίες για αποδράσεις στον Παλαιό Παντελεήμονα προσφέρονται στην περίοδο του Πάσχα, ή το καλοκαίρι στο Πανηγύρι του Αγίου Παντελεήμονα με τις θρησκευτικές εκδηλώσεις.
Δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στο εσωτερικό με όχημα και στην είσοδο του χωριού δημιουργήθηκε ένα μεγάλο πάρκινγκ για τους επισκέπτες που συνεχίζεται από ένα πλακόστρωτο δρομάκι. Στην διαδρομή του θα συναντήσετε παραδοσιακά και μην μαγαζάκια με σουβενίρ, είδη λαϊκής τέχνης, κοσμήματα, δώρα και διακοσμητικά, αλλά και σπιτικά ζυμαρικά, κουμαρορακή, διάφορα μέλια και γλυκά του κουταλιού.
Αυτό το υπέροχο χωριό όπως και ή γύρο περιοχή προσελκύει επισκέπτες κατά την διάρκεια όλου του χρόνου με εικόνες απείρου κάλους που εντυπωσιάζουν και μένουν βαθιά χαραγμένες ως ένα ταξίδι που δεν θα ξεχαστεί ποτέ.
